projekt Nr 5

Opis projektu

Malbork od wielu lat kojarzony jest z nazwą "miasta umarłych" a to z racji ilości nekropolii jakie rozsiane były po całym mieście. Z byłych nekropoli pozostały zaniedbane puste place, rzadko parki. Wyłaniające się spod ziemi fragmenty płyt przypominają o wcześniejszym zastosowaniu. Nikt do dzisiaj nie pokusił o ustawieniu chociaż małych płyt informacyjnych tak jak to zrobiono w pobliskim Elblągu czy też o stworzeniu lapidarium (Gdańsk, Elbląg). Życie tak szybko płynie, że wciąż zapominamy o przeszłości. Należy pamiętać, że nie są to tylko cmentarze katolickie ale również ewangelickie, żydowski czy baptystyczny. Projekt ma na celu oznaczenie w formie głazów z inskrypcją w różnych językach, terenów po byłych cmentarzach. Będzie to trwały dowód o pamięci byłych malborczykach. Na początek oznaczone zostaną trzy cmentarze, docelowo wszystkie: a) cmentarz katolicki św. Jana - cmentarz został założony ok. 1910 roku przy powstającej ulicy Parkstrasse (ob. Ciepła). Podobnie jak na cmentarzu Jerozolimskim wyznaczono teren pod cmentarz wojenny. Od części cywilnej odgrodzono go żywopłotem. W dwunastu rzędach pochowano 118 żołnierzy, poległych w latach 1914-1918 (często występują nazwiska polskiego pochodzenia tj. Kowalski, Wasielewski, Suchocki). W czternastu grobach pochowano osoby bezimienne. Przy jednej ze ścian ogrodzenia pochowano wolontariuszki Czerwonego Krzyża. Pośrodku ustawiono drewniany krzyż. Cmentarz w 1945 roku posiadał powierzchnię 8 324 m2 i 250 mogił. Ostatni pochówek w 1943 roku. Likwidacja cmentarza nastąpiła w 1976 roku, w miejscu tym urządzono park, w związku z przebudową wiaduktu, cześć cmentarza znalazła się pod nową ulicą. Do dnia dzisiejszego na terenie cmentarza zachowały się pozostałości licznych skrzynek. Nie przeprowadzono ekshumacji. b) kirkut - po raz pierwszy Żydzi osiedlili się w Malborku w 1813 roku. W 1819 roku malborski kahał
otrzymał od miasta grunt w celu założenia cmentarza. Był to plac znajdujący się na terenie zwanym Hoppenbruch w pobliżu ówczesnej wsi Wielbark, stanowiącej obecnie dzielnicę Malborka, przy dzisiejszej ulicy 500-lecia 71 (niem. Stuhmer Weg). Obszar cmentarza był w latach 1871, 1883, 1893 i 1927 sukcesywnie powiększany. Na cmentarzu znajdowały się zarówno kamienne, jak i drewniane macewy, w zależności od statusu społecznego zmarłego. Cmentarz został zniszczony przez nazistów podczas drugiej wojny światowej. Po 1945 roku teren służył jako pole uprawne, zniszczono wówczas ostatnie macewy (pozostała tylko jedna). Na części powiększonej w 1927 roku utworzono cmentarz Armii Czerwonej. Teren nie ekshumowany. c) cmentarz Baptystów - w 1920 roku gmina baptystyczna zakupiła teren o powierzchni 1 850 m2 pod cmentarz przy Stuhmer Weg (ob. 500-lecia). Od lat 70-tych XIX wieku wyznawcy grzebali swoich zmarłych na cmentarzu Jerozolimskim. Cmentarz został ogrodzony a na środku ustawiono krzyż. Ostatni pochówek odbył się 11.09.1954 roku. Nie przeprowadzono ekshumacji.